مولفه های اندیشه سیاسی در کتب تاریخی دوره صفوی

تبیین اندیشه سیاسی از منظر تاریخی یکی از موضوعاتی است که تاکنون کم?تر به آن پرداخته شده است. اغلب پژوهشگران اندیشه سیاسی دوره صفویه را با روش?های تئوریک علوم سیاسی و یا بر اساس منابع فقهی بررسی کرده اند. در این پژوهش ما سعی داریم مولفه?های اندیشه ی سیاسی را بر اساس کتب تاریخی با روش تاریخی بررسی کنیم. در این روش تلاش می?شود تا مولفه های اندیشه سیاسی هم?چون مشروعیت، قدرت، سلطنت و مذهب در متون تاریخی این دوره معرفی ومورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. این نوشتار در راستای سوال اصلی پژوهش که عبارت است از: اندیشه سیاسی در کتب تاریخی صفویه چه می? باشند، در دو بخش سامان داده شد. در بخش اول که بخش مقدماتی برای ورود به بحث اصلی می?باشد، به معرفی اندیشه سیاسی در اسلام و تشیع و تاریخ? نگاری و اندیشه سیاسی دوره صفویه پرداختیم، سپس در بخش دوم به معرفی و تدوین مولفه های اندیشه سیاسی که کتب تاریخی دوره صفویه برای مشروعیت بخشی به قدرت و حکومت شاهان صفوی به کار گرفته اند، می پردازیم. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان خواهد داد که کتب تاریخی صرفا در تاریخ? نگاری سیاسی کاربرد ندارند؛ بلکه بازتابی از اندیشه?های سیاسی روزگار خویش نیز می باشند. اندیشه سیاسی حاکم بر منابع تاریخی دوره صفویه در جهت مشروعیت بخشی به قدرت، اندیشه «سلطان به عنوان نایب امام زمان» می باشد. این مفهوم خود بازتاب اندیشه شاهان صفوی در باب حکومت و پیوند «سلطنت» با «امامت» بوده است. بنابراین، منابع تاریخی دوره صفویه به عنوان یکی از رسانه های بازتاب دهنده اندیشه شاه و به عنوان ابزاری برای مشروعیت سازی حکومت شاهان صفوی عمل می کرده اند.